Фаъолияти илмию таҳқиқотӣ ва инноватсионӣ 2023
Натиҷаҳои асосии таҳқиқоти илмӣ
Дар давраи ҳисоботӣ таҳқиқот оид ба назарияи муодилаҳои дифференсиалии стохастикӣ ва татбиқи онҳо идома дода шуд. Аз ҷумла натиҷаҳои нав барои муодилаҳои муҳитҳои ковок ба даст оварда шуданд. Мисоли муҳими чунин муҳитҳо резервуари геотермалӣ бо мушаххасаҳои стохастикӣ, монанди ковокӣ, нуфузпазирӣ, ҳарорат ва фишор мебошанд. Баъзе натиҷаҳои таҳқиқот дар Симпозиуми 48-уми геотермалӣ дар Стенфорд (ИМА), Конфронси ҳаштуми байналмилалӣ оид ба усулҳои стохастикӣ (МКСМ–8) ва мактаби зимистонаи математикони Воронеж – 2023 маърӯза карда шуданд. Модели риёзии динамикаи моеъ дар муҳити ковоки шикаста-пора (дар мисоли системаи гидрогеотермалии Хоҷа Оби Гарм) сохта шуд. Шароитҳои ҳалшавандагии муодилаҳои дифференсиалии стохастикӣ бо лапласиани касрӣ ва садои сафеди Балакришнан муайян карда шуданд. (Илолов М., Раҳматов Ҷ.Ш.).
Таъсири ионҳои дувалентаи Mg2+, Zn2+, Cd2+ ва Sr2+, ба пурзӯршавии интенсивнокии фотолюминесенсияи маводи оксидии CaAl12O19 бо иони Mn4+ легиронидашуда бо методҳои таҷрибавӣ ва назариявӣ таҳқиқ карда шуданд. Ҳамаи ин намунаҳо бо методи реаксияи маводҳо дар фазаи сахт синтез карда шуданд ва сохтори кристаллии онҳо бо методи дифраксияи рентгенӣ таҳқиқ карда шуд. Пурзуршавии назарраси интенсивнокии фотолюминесенсия дар муқоиса бо намунаи CaAl12O19 бо иони Mn4+ легиронидашуда (монолегированида) ҳангоми иловакунии Mg2+ ва Zn2+ дар мушоҳида шуд. Натиҷаҳо нишон додандб ки намунаҳои бо ионҳои Cd2+ ва Sr2+ легиронидашуда ба чунин пурзӯркуни интенсивнокии фотолюминесенсия мусоидат намекунанд. Барои ошкор кардани механизми чунин тақвияти фотолюминесценсия тавассути легиронидани якҷояи ионҳои дувалента, тағйирёбии муҳити локалии иони Mn4+ дар CaAl12O19 ҳам таҷрибавӣ бо ёрии методи таҳлилии ESR ва ҳам назариявӣ бо ёрии ҳисобҳои назарияи функсионали зичӣ омӯхта шуд. Спектрҳои ЭПР ҳангоми легиронидани якҷояи ионҳои Mg2+ ва Zn2+ тағйироти назаррасро нишон медиҳанд, дар ҳоле ки дар спектрҳои намунаҳои бо ионҳои Сd2+ ва Sr2+ легиронидашуда чунин фарқият мушоҳида карда намешавад. Ҳисобҳо дар доираи назарияи функсионали зичӣ ва натиҷаҳои ченкунии ESR нишон медиҳанд, ки илова Кардани ионҳои mg2+ ва Zn2+ муҳити локалии иони марказии Mn4+ - ро ба таври назаррас тағир медиҳанд, дар ҳоле ки таъсири ионҳои Cd2+ ва Sr2+ хело кам аст. Тағйиребии муҳити локалии иони марказӣ боиси баланд шудани интенсивнокии фотолюминесенсия мегардадю. Хулоса, интихоби ионҳои иловагии дувалента, ки ҷойи иони Al3+ дар сохтори CaAl12O19 мегиранд, метавон тавассути мукоисаи радиуси ионии онҳо бо иони Al3 + амалӣ кард ва ин ионҳо ба муҳити локалии иони марказии Mn4+ дар сохтори CaAl12O19 таъсир мерасонанд ва интенсивнокии фотолюминесценсияро қавитар мегардонад. (Илолов М., Курбониён М.)
Коркарди таҷҳизоти системаҳои инноватсионии захиракунии энергияи афканиши офтобӣ дар маводи сохторҳои маҳдудкунандаи биноҳою иншоот (деворҳо, бом ва фарш).
Параметрҳои физикӣ ва характеристикаҳои ҳароратии асбоб – коллектори офтобӣ (КО) барои захиракунии энергияи офтобӣ ҳисоб карда шуд. КО-и ҳавоӣ дар асоси маводи тадқиқоти коллектори офтобӣ-панел (КОП) коркард шудааст. Масоҳати КО 3 м2 буда, дарозиаш 244 см ва бараш 122 см мебошад. Ду тарзи насби КО дар рӯи сохторҳои маҳдудкунанда (СМ) пешбинӣ шудааст: насби вертикалии дарозӣ ё бари КО. Сатҳи байни тирезаҳо, боло ва зери онҳо бо КО пурра рӯпӯш мешавад. Элементҳои асбоб: рӯйпӯши шаффоф, гармиқабулкунак, қабати гарминигоҳдоранда, таҷҳизоти даромад ва баромади гармиинтиқолдиҳанда. Элементҳо мувофиқи тавсифи ихтирои КОП барои гармкунии биноҳою иншоот ва нахустпатент ҷойгир карда шудааст.